هیجان به طور کلی چه معنایی میدهد
تا به حال ضربان بالای قلب خود را حس کردهاید؟ مردمک چشمتان در اثر رویارویی با اتفاقی که انتظار آن را نداشتهاید، گرد شده است؟ طوری که از شدت غم، خوشحالی، ترس و یا شگفتی نفسهایتان در سینه حبس شود، دهانتان خشک و رنگ پوستتان تغییر کند؟ حتما پاسخ شما به این سوالات مثبت خواهد بود زیرا هر انسانی در تمامی مقاطع زندگیاش لحظههایی را تجربه کرده است که با هیجانی غیرقابل وصف روبهرو شده باشد و احساسات متفاوتی را عمیقا و به صورت غیرقابل پیشبینی تجربه کرده باشد.
انسانها به هنگام مواجه شدن با هرنوع واقعیت غیر منتظرهای از خود واکنش کلی نشان میدهد که این واکنش به همراه حالت عاطفی خوشایند یا ناخوشایندی سبب بروز احساس و انرژی متفاوتی در فرد میشود که آن را هیجان مینامند. هیجانها پاسخهایی هستند که بدن ما نسبت به انواع محرکها نشان میدهد. این پاسخها معمولا ناپایدار و لحظهای هستند و به عنوان حالت تحریک شده عقلانی یا بیقراری فکر و احساس تعریف میشوند. برای تمامی افراد در لحظات مختلف زندگی اتفاقاتی رخ میدهد، که آن اتفاقات باعث ایجاد احساسات یا هیجاناتی در او میشوند. این احساسات و عواطف هرکدام به نوعی در شکلگیری رفتارهای هر فرد در لحظه و شخصیت انسان در بلندمدت بسیار تأثیرگذارند. هیجانات، تجاربی درونی عنوان میشوند که آنها را در برابر رخدادهای بیرونی احساس میکنیم، احساساتی مثل خشم، غم، شادی، نگرانی، ترس و …
انواع هیجان
هیجانها، دارای ابعاد متفاوتی هستند و به شکل پدیدههای ذهنی، زیستی، هدفمند و اجتماعی در زندگی آدمی نمایش داده میشوند. منظور از هیجان به صورت احساس ذهنی مختص زمانی است که باعث میشود فرد به صورت خاصی احساس عمیقی را تجربه کند برای مثال به شدت احساس عصبانیت و یا شادی نماید. هیجان به شکل واکنش زیستی نیز بروز پیدا میکند زیرا این هیجانات هستند که انرژی را جمع میکنند و آن را جهت سازگار شدن بدن انسان با هر موقعیتی آماده میکنند. برای مثال در هنگام جنگ با دشمن هر انسانی خشمگین خواهد شد و عملکرد او برای دفاع یا تهاجم به صورت هیجانی جهت حفظ زندگی خود و همنوعانش به شکل واکنش فیزیکی نمود بیرونی پیدا میکند و انرژی حاصل از آن خشم را تخلیه میگرداند. هیجانها، پدیدههایی اجتماعی نیز محسوب میشوند. وقتی هیجان زده میشوید، علائمی قابل تشخیص چهرهای، ژستی و کلامی به دیگران انتقال میدهید که کیفیت هیجانپذیری شما را به آنها نشان میدهد. برای مثال در لحظهای که از اتفاقی، سورپرایز میشوید حرکات صورت و تن صدای شما متفاوت از حالت عادی شما میگردد که این نشاندهندهی میزان و نوع هیجان شما خواهد بود به طوری که اطرافیان شما نیز متوجه واکنش شما شده و آن را احساس خواهند کرد.
جالب است بدانید هیجانها به هیجانهای مثبت و منفی تقسیم میگردند. هیجانهای مثبت، محرکهایی خوب و شادیآوری هستند که در کوتاهمدت موجب شعف، عشق و احساس خوشآیند در افراد میشوند. اما هیجانهای منفی حالت عاطفی ناخوشایندی را با خود به همراه دارند و با احساساتی مثل اضطراب، شکست، غم و ناکامی معنا میشوند؛ این هبجانهای منفی در اکثر اوقات سبب بروز تأثیراتی طولانی و مخرب بر روح و گاه جسم افراد میگردند. لازم به ذکر است که اگر هیجانهای مثبت هم از حالت متعادل خود خارج شوند و به شیوهی صحیح مهار نگردند، میتوانند باعث ایجاد خطر شوند. برای مثال برخی از افراد در هنگام تماشا نمودن یک مسابقه پرهیجان و حساس ورزشی، در صورت برد تیم مورد علاقه خود به دلیل احساس نمودن هیجانی کنترل نشده دچار ایست قلبی میشوند. اما در صورت اینکه هیجانات مثبت به درستی تجربه شوند، احساساتی مفرح و به یادماندنی را در زندگی هر فرد شکل میدهند و حالات عاطفی خوشایندی را با خود به همراه خواهند داشت.
آدرنالین چیست ؟
هنگامی که به علتهای مختلف مانند قرار گرفتن در یک رقابت ورزشی و یا تماشای یک فیلم ترسناک دچار هیجان میشوید و سطح انرژی شما افزایش مییابد، دربرابر احساسات غیرمنتظرهای که با آنها روبهرو میشوید از خود واکنش نشان میدهید که کلیهی این عکسالعملهای ناشی از هیجان از طریق آدرنالین رخ میدهند.
فرایند ترشح آدرنالین از مغز آغاز میگردد. زمانیکه فرد با موقعیتی پیشبینی نشده، خطرناک، هیجانانگیز و یا عوامل استرسزا مواجه میشود، آدرنالین براساس شرایط، به میزان قابل توجهی افزایش مییابد. در نتیجه میتوان عنوان نمود که آدرنالین پاسخ بدن انسان به استرس میباشد و نام دیگر آن اپی نفرین است. هورمون آدرنالین از طریق انقباض ماهیچهها، بالا بردن ضربان قلب و فشارخون، بدن را جهت انجام عکسالعمل مناسب آماده مینماید. آدرنالین اکسیژن، خون، و انرژی دستگاه ایمنی و گوارش را در شرایطی که در زمان کوتاهی به آنها احتیاج است، به دستگاه تنفسی و عضلات انتقال میدهد.
هنگامی که آدرنالین در بدن انسان ترشح میگردد، فرد احساس سرزندگی، هیجان، قدرت و هوشیاری میکند. اما این احساس مقطعی است و فرد با عبور از این حال و در اثر کاهش آدرنالین احساس ناراحتی خواهد کرد و هرگونه مشکلی که برای فرد در زمان اوج آدرنالین در بدنش، ایجاد شده باشد پس از فروکش کردن آدرنالین به طور ناگهانی توسط فرد احساس میگردد. در صورت بروز اینگونه ناراحتیها که ناشی از فعالیتهای هیجانانگیز و استرسزا هستند، توصیه میشود که فرد با انجام فعالیت بدنی مناسب آدرنالین ترشح شده را مصرف کند. دویدن، جست و خیز و پیادهروی کردن از شیوههایی است که جهت مصرف انرژی استفاده میشوند. تغییرات بدنی که از طریق آزادشدن و گردش آدرنالین در خون ایجاد میشوند، به هجوم آدرنالین معروف هستند. زیرا در این رخداد، اتفاقات بهحدی سریع پیش میآیند که خود شما به درستی متوجه آنها نمیشوید.
با اینکه ترشح آدرنالین از نظر زیستشناسی هدفی تکاملی دارد و به ما کمک مینماید تا از برخی حوادث جان سالم بهدر ببریم، برخی افراد فعالیتهایی انجام میدهند تا میزان ترشح آدرنالین را افزایش بدهند و از احساس هیجان ایجاد شده در بدنشان نهایت لذت را ببرند و تجربهی جدیدی کسب نمایند. تماشای فیلم های ترسناک، چتربازی، پرش از صخره، بانجی جامپینگ، زیپ لاین و رفتینگ از فعالیتهایی هستند که سبب هجوم آدرنالین در بدن میشوند.