موزه ی سینمای باغ فردوس

باغ فردوس یکی از خانه های ارزشمند و تاریخی در بخش شمیرانات تهران و در یکی از محله های قدیمی منطقه ای به همین نام قرار دارد که از هنگام سلسله قاجار تا به امروز به جا مانده است و از سال 1381 به عنوان موزه سینما مورد بهره برداری قرار گرفت.

مساحت باغ 20 هزار متر مربع و عمارت آن در سه طبقه و زیرزمین با زیربنای 1000 متر مربع بنا نهاده شده است. شیب زمین آن از شمال غربی به جنوب شرقی است و تندی این شیب به حدی است که کف طبقه اول بنا با قسمت جنوبی باغ و سقف آن با قسمت شمالی باغ هم سطح است. عمارت باغ فردوس پر است از گچبری‌های زیبا. ستون‌هایی گرد و قطور که دورتادورش با گچ بری‌هایی هنرمندانه منقوش شده است.

این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت 1876به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

به دستور محمدشاه قاجار، درسال ۱۲۶۴ ق، قصری برای او در نزدیکی تجریش ساخته شد؛ اما همزمان با بیماری و مرگ او قصر نیمه‌تمام ماند و وی در همان قصر نیمه‌تمام به نام محمدیه (در محل محمودیه فعلی) از دنیا رفت. هم‌زمان با ساخت قصر محمدیه، درباریان نزدیک به او نیز در همان حوالی اقدام به احداث باغ یا عمارت ییلاقی کردند. از جمله حسینعلی‌خان معیرالممالک باغی احداث کرد که به باغ فردوس مشهور شد.

عمارت باغ فردوس در قسمت جنوبی باغ ساخته شده و از ابتدا به صورت کاخ و محل اقامت اعیان، تزئین شده است. عمارت باغ فردوس در دو طبقه به سبک قاجاریه و معروف به گوش فیل بنا گذاشته شد. زمین‌های قسمت جنوبی و سراشیبی باغ نیز با سنگ‌چین‌هایی به صورت هفت قطعه مسطح و مطبق درآمد و روی هریک از قطعات، استخری با فواره‌های متعدد احداث شد. استخرها به گونه‌ای ساخته شده بودند که از فواصل دورتر، بزرگ‌تر به نظر می‌آمدند.

سپس، دوستعلی‌خان نظام‌الدوله، پسر حسین‌علی‌خان، به همت معماران اصفهانی و یزدی، ساختمانی در قسمت جنوبی باغ برپا کرد و نام آن را رشک بهشت گذاشت. پلکان و بخش‌های دیگری از ساختمان از مرمر اعلای یزد و دیوارهای داخل اتاق با کاغذهای طلایی برجسته پوشانده شده بود. اما پسرش دوستمحمدخان معیرالممالک اعتنای چندانی به باغ و ساختمان آن نکرد و با گذشت زمان ساختمان رو به خرابی گذاشت تا حدی که سنگ‌های مرمر آن کنده و به عمارت امیریه (مدرسه‌نظام) برده شد. بعد از آن مالکیت باغ چند بار دست به دست شد تاسرانجام در سال ۱۳۱۸ ق، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، محمدولی‌خان سپهسالار تنکابنی آن را از ورثه امین‌الملک خرید.

سپهسالار، علاوه بر ایجاد فواره و استخرهای مطبق، قنات باغ فردوس را نیز احیا کرد و سر دری با شکوه در مظهر قنات (میدان گاه فعلی باغ فردوس) ساخت. ولی به دلیل بدهی به تجارت‌خانه طومانیانس، باغ را به او داد و طومانیانس نیز باغ را در ازای بدهی به دولت رضاخان واگذار کرد. سرانجام در سال ۱۳۱۶ ش، وزارت معارف (آموزش و پرورش) آن‌جا را خرید و ساختمان را مرمت و دبیرستان شاپور تجریش را در آن تأسیس کرد

در سال ۱۳۵۰ ساختمان موجود در باغ به مرکز فرهنگی و هنری و نمایشگاهی تبدیل شد و پس از انقلاب نیز در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت. مساحت باغ فردوس ۲۰۰۰۰ متر مربع و طول آن ۲۸۰ متر وشیب آن از شمال غربی به جنوب شرقی است. هم‌چنین، دکتر محمود افشار یزدی در سال ۱۳۱۶، قسمتی از باغ و ساختمان اندرونی را که حدود ۶۰۰۰ متر مربع بود، خرید و به تدریج با خریدن قطعات اطراف، مساحت باغ را به ۱۲۰۰۰ متر مربع رسانید. سپس در سال ۱۳۳۷، باغ و ساختمان‌های داخل آن را وقف امور فرهنگی کرد؛ از جمله در سال ۱۳۵۲ قسمتی از آن برای استقرار مؤسسه لغت نامه دهخدا و مؤسسه باستان‌شناسی به دانشگاه تهران واگذار شد که هم‌چنان دایر است.

موزه سینما
در 1380، با حمایت و كمك وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌، معاونت امور سینمایی‌، سازمان میراث فرهنگی‌، شهرداری تهران و بنیاد فارابی‌، موزه سینمای ایران در بخشی از باغ فردوس‌، كه قبل از انقلاب ستاد جشن هنر شیراز و نمایشگاه هنرهای تجسمی و محل اجرای كنسرت موسیقی بود و سپس در سال‌های پس از انقلاب‌، مركز آموزش فیلم‌سازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد، با حضور سیدمحمد خاتمی‌، رئیس‌جمهور، افتتاح شد.

تالارهای موزه شامل 7 تالار است ، با ورود به محوطه باغ از طریق پله های ساختمان زیبای باغ فردوس می توان وارد تالارهای موزه شد. در طبقه فوقانی 3 سالن وجود دارد و از داخل تالار سوم سینما به وسیله پله های مارپیچ می توان 4 تالار دیگر را بازدید کرد. عمده فضای آن به نمایش تجهیزات قدیمی فیلم سازی و فیلم برداری، جوایز مختلف سینمای ایران، عکس‌ها و خاطره‌هایی قدیمی و عروسک‌های دوست داشتنی از فیلم‌های قدیمی از جمله کلاه قرمزی و... اختصاص دارد.

تالار اول
تاریخچه ورود سینما به ایران

پرده خوانی | شهر فرنگ |پوسترهای اولیه | پیشگامان | اسباب سینما توگراف

تالار دوم
سینما در سالهای١٣٨٠-١٣٣٠

تالار سوم
جوایز و حضور بین الملل سینمای ایران

تالار چهارم
سینمای جنگ و دفاع مقدس

تالار پنجم
ارامنه و سینمای ایران

تالار ششم
بخش کودک و نوجوان

تالار هفتم
اتاق صدا، دوبله و موسیقی

امکانات رفاهی:
در ورودی باغ فردوس، مجموعه‌ای با سازه سبک وجود دارد که به عرضه محصولات فرهنگی (کتاب، پوستر، لوح فشرده و...) می‌پردازد. همچنین چند باب فروشگاه از قبیل پوشاک، شیرینی و شکلات و صنایع دستی در بخشی از ساختمان موزه فعال است به گونه‌ای که ورودی آن از حیاط مجموعه است. دو کافی شاپ در حیاط مجموعه به ارائه خدمات برای بازدیدکنندگان می‌پردازند:
کافه ویونا در داخل محوطه باغ فردوس قرار دارد. در روز‌هایی که هوا خوب است می‌توانید از فضای خارجی کافه در داخل باغ و روزهای زمستانی هم از فضای داخلی‌ کافه استفاده کنید. در ضلع مخالف کافه ویونا، یک کافی شاپ دیگر هم وجود دارد. اسم این کافه که پاتوق اهالی سینما و هنر دوست‌ها است، کافه سینما است. این کافه هم فضای داخلی و خارجی خوبی دارد.